Giáo án là kế hoạch và dàn ý bài giảng của giáo viên được soạn trước ra giấy để tiến hành dạy học trong một hoặc hai tiết lên lớp. Trong giáo án thường ghi chủ điểm, mục đích giáo dục và giáo dưỡng, nội dung chi tiết sắp xếp theo trình tự lên lớp, phương pháp và thủ thuật dạy - học của giáo viên và học sinh, công việc kiểm tra và đánh giá, ngoài ra còn chỉ ra những dụng cụ, thiết bị cần thiết phải dùng. Giáo án được chuẩn bị tốt là đảm bảo cho giờ dạy thành công, do đó cần cân nhắc, tính toán kĩ từng điểm nội dung, từng thủ thuật dạy - học, điều kiện thời gian và thiết bị sao cho phù hợp với đội tượng học sinh trong lớp. Thực tiễn cho thấy giáo án thực hiện thành công ở lớp này không nhất định sẽ thành công ở lớp khác. chính vì thế việc in giáo án là hết sức cần thiết với giáo viên.
1 Nên soạn giáo án theo mẫu không?
Rõ ràng là làm việc theo cách có sẵn luôn dễ hơn phải mò mẫm, tìm tòi. Có mẫu giáo án sẽ thuận tiện cho giáo viên thiết kế bài giảng, đặc biệt với giáo viên không tốt nghiệp trường sư phạm (Đại học, cao đẳng sư phạm) hay giáo viên mới vào nghề. Quy định mẫu giáo án có lẽ là cách thức thuận lợi cho quản lý dạy học, ta có thể đảm bảo rằng giáo viên lên lớp với đầy đủ nội dung theo mẫu thống nhất. Từ năm 2008, Bộ LĐ-TBXH đã quy định 3 mẫu giáo án (lý thuyết, thực hành, tích hợp) sử dụng chung cho toàn bộ hệ thống dạy nghề. Mẫu giáo án sẽ được linh động (không đóng khung và cứng nhắc) khi giáo viên đã có kinh nghiệm lâu năm trong công việc này. Ví dụ như nếu Giáo viên muốn tạo ra sự mới lạ bằng cách thay đổi kết cấu, trình tự hay nội dung bài giảng thì mẫu giáo án xem ra là một trở ngại. Hay khi đã thực hiện nhuần nhuyễn nội dung dạy học đó rồi mà vẫn phải viết ra đầy đủ theo mẫu từ năm này qua năm khác thì quả là vô ích. Trong khi điều lệ các hội thi giáo viên dạy giỏi không quy định mẫu giáo án và “sáng tạo trong chuẩn bị giáo án” luôn được khuyến khích.
2 Cách Lập dàn ý cơ bản cho bài giáo án
- Nắm chắc mục tiêu của gia sư, giáo viên đề ra : khi bắt tay vào một bài học hay một bài giảng nào đó hãy ghi ra những mục tiêu bài học đặt ra là gì và áp dụng chúng như thế. Việc ghi mục tiêu thường bằng những câu hỏi liên quan đến bài học đối với học sinh, nói cách khác là sau khi học sau bài học thì học sinh nắm bắt được những gì, có thể viết thêm cách thực hiện đối với từng học sinh cụ thể.
- Viết phần tổng quát cho nội dung bài học : Có thể phân biệt nội dung các ý bài học bằng việc in đậm các đề mục của bài học đó. Viết nhiều hay ít ý phụ thuộc vào thời lượng và nội dung bài học. Đối với mỗi bài học, thường thì giáo viên sẽ thể hiện 5 hay 6 ý chính cũng như có thể thêm vài ý phụ cho nội dung bài học được đầy đủ.
-Thầy cô lên kế hoạch cho thời gian giảng dạy : Trong trường hợp nội dung bài học nhiều, quá nhiều ý so với thời gian quy định, thầy cô có thể chia nhỏ bài học từng phần thể hiện trong việc soạn thảo giáo án. Như thế thầy cô, gia sư có thể điều chỉnh tốc độ truyền đạt nhanh hay chậm phụ thuộc vào quá trình giảng bài nhưng nội dung vẫn đầy đủ và đầy ý.
- Hiểu rõ khả năng học tập của học sinh : Thầy cô xác định rõ đối tượng truyền đạt kiến thức là học sinh đang ở giai đoạn nào, lớp học đại trà hay lớp học nâng cao, phong cách trong lúc học như thế nào, những phần nào trong bài học gây khó khăn cho các bạn. Thầy cô hãy tập trung để nội dung trong khi soạn thảo giáo án thích ứng tốt với phần đông học sinh trong lớp và có sự điều chỉnh đối với những bạn học sinh có năng khiếu bẩm sinh, những đối tượng yếu hơn, chú thích vào trong giáo án những tên bạn học sinh mà giáo viên cần quan tâm hơn.
- Phương pháp tương tác giữa các học sinh cần được đề cập trong nội dung soạn thảo giáo án. Có trường hợp, học sinh có thể tự học được khi tiếp thu một mình, cũng có trường hợp khác học theo cặp hay thể hiện tốt hơn khi học theo nhóm. Nếu có ý tưởng trong đầu, giáo viên hãy ghi chép vào giáo án để điều chỉnh cách thức tương tác học tập giữa các bạn học sinh.
